Indonesische recepten - Nasi goreng

Als er één gerecht is dat bijna iedereen kent, is dat nasi goreng wel. Nasi betekent gekookte rijst en goreng betekent gebakken. De gewone, gekookte witte rijst heet nasi putih.
In Indonesië krijg je vaak nasi goreng als ontbijt opgediend. Het is even wennen, maar na een poosje weet je niet beter en wil je niet anders.

Om nasi goreng te maken, heb je koude gekookte rijst nodig, zodat de korrels tijdens het wokken lekker los blijven. De kunst is ook om de boemboe, de kruidenmix, die je bereidt goed op smaak te hebben voordat je de rijst erbij doet, maar je mag natuurlijk altijd wat zout, ketjap of sambal erbij  doen als je het nog te flauw vindt. De boemboe mag best sterk van smaak zijn omdat de hoeveelheid rijst die je toevoegt de smaak 'verdunt'. Nasi goreng mag nooit te vochtig zijn door een teveel aan ketjap.

Dit recept is van mijn vader. Gewoonlijk liet hij het kokkerellen aan mijn moeder over, maar hij had een paar gerechten waarvan hij vond dat alleen hij ze op de juiste manier kon bereiden.

Dit heb je nodig:

• gekookte, afgekoelde witte rijst voor 4 personen
• 2 eetlepels wokolie (1 eetlepel in een wok met een anti-aanbaklaag)
• 200-250 gram rookspekblokjes
• 3 grote uien in halve ringen gesneden
• 3 tenen knoflook
• 1 afgestreken theelepel trassipoeder
• sambal oelek naar smaak, maar het lekkerst is een volle eetlepel!
• 2 à 3 eetlepels ketjap asin (zoute ketjap) naar smaak
• 3 eieren (hiervan maak je een dunne omelet)

Bereiding:

• Maak van de eieren een dunne omelet en snij het in stukjes; de stukjes worden pas op het eind aan de nasi goreng toegevoegd
• In een wok de olie goed verhitten
• Voeg de spekjes toe en al omscheppend bruin maar niet droog bakken
• Doe de uien, knoflook, trassi en sambal erbij en alles fruiten totdat de uien iets meer dan glazig zijn
• Schenk de ketjap asin erbij en het geheel goed mengen; de temperatuur kan nu iets lager
• Voeg de koude rijst toe en met twee houten spatels goed omscheppen en mengen
• PROEVEN en eventueel wat zout of sambal toevoegen.
• Roerei erbij doen, omscheppen, klaar!

Serveren met kroepoek, gesneden komkommer, gefruite uitjes en Amsterdamse uien of zilveruitjes.
En vergeet dat koude pilsje niet!

Selamat makan!

Indonesische recepten - Makkelijk recept voor veel eters

Nu voor mij de herfstvakantie is begonnen, wil ik niet veel tijd in de keuken doorbrengen. Ik wil weg, leuke dingen doen en na een dagje uit snel een maaltijd op tafel zetten. Dit gerecht is 'getest en goed bevonden' door familie en vrienden. Helaas heb ik er geen naam voor, maar mocht je er een goede naam voor hebben, laat het me weten!

Het leuke van dit gerecht is dat je de hoeveelheid kunt vermeerderen wanneer je onverwachte gasten krijgt. Bovendien heb je de keus om het met vers gehakt te bereiden of met van die snackballetjes die je kant-en-klaar bereid in de supermarkt kunt kopen. De opgegeven hoeveelheden zijn basishoeveelheden. Je kunt er meer of minder tomatenpuree, ketjap of suiker aan toevoegen, maar de hoofdsmaak is overwegend zoet-pittig en de kleur van de saus is meer roodbruin dan donkerbruin.

Dit heb je nodig:

• 500-600 gram gekruid gehakt, of een 1½ pak snackballetjes ('naturel' van smaak)
• 4 flinke uien, grof gesnipperd
• 4 tenen knoflook
• mespunt trassipoeder
• volle eetlepel sambal badjak of sambal manis (mag natuurlijk ook minder)
• 1 blikje tomatenpuree
• een flinke scheut dikke, zoete ketjap (naar smaak meer of minder)
• 1 afgestreken eetlepel bruine basterdsuiker
• zout naar smaak
• 50 gr boter/margarine en een vergelijkbare hoeveelheid wokolie

Bereiding:

• Draai balletjes van ongeveer 3 cm van het gehakt; zorg dat ze goed 'dicht' zijn, want ze mogen niet barsten tijdens de bereiding.
• Verhit de boter en olie in een hapjespan totdat de boter middenbruin verkleurd is.
• Voeg de gehaktballetjes toe braad ze gelijkmatig op hoge temperatuur; voorzichtig omscheppen of, beter zelfs, met de pan schuiven zodat de balletjes ronddraaien terwijl ze bruin worden
• Temperatuur temperen en daarna de uien, knoflook, trassi en sambal badjak toevoegen en fruiten totdat de uien glazig zijn.
• Doe de ketjap erbij, goed mengen.
• Nu de tomatenpuree erin doen en weer goed mengen; even laten sudderen.
• Basterdsuiker toevoegen
• Zout naar smaak.
• Laten sudderen zodat de smaken kunnen intrekken, maar zorg ervoor dat het een dikke saus blijft. Voeg eventueel een scheutje heet water toe als het dreigt aan te branden.

Als je dit gerecht met kant-en-klare snackballetjes maakt, fruit dan eerst de uien, knoflook, trassi en sambal in hete olie/margarine, dan de balletjes toevoegen en daarna de ketjap, tomatenpuree en basterdsuiker.

Je eet het met Pandanrijst en als garnituur kan iedereen aan tafel zelf kroepoek oedang, emping, gefruite uitjes en Amsterdamse uien eraan toevoegen.

Selamat makan!

Practische voorbeelden van sociale media in je lessen

In een eerder artikel heb ik de factoren besproken waarmee een school rekening moet houden, voordat sociale media instellingsbreed worden ingevoerd.

Maar hoe gaat het nu in de praktijk? Hoe pak je dit aan als docent? Hoe houd ik het overzichtelijk?

Ik heb mijn ideeën hierover opgeschreven in een soort handleiding. Je kunt het artikel via deze link downloaden. Dit artikel toont meteen de kracht van sociale media aan, want het is tot stand gekomen door tweets,  DM's en mailtjes met Twittervriend Oktay Sari. Zonder Twitter had ik hem nooit leren kennen.

Indonesische recepten - Sambal goreng (basisrecept)

Sambal gorengs zijn pittige gerechten die je met vlees, vis, tahoe, tempe, eieren en verschillende groenten kunt bereiden. Ze vormen een belangrijk deel van de rijsttafel. In de meeste sambal gorengs zitten garnalen, ook al gebruik je andere hoofdbestanddelen. In het recept van vandaag zijn garnalen het hoofdbestanddeel. Ook voor dit gerecht geldt dat het lekkerder wordt als je het een paar uur vóór consumptie bereidt. De smaak kan dan goed intrekken.

Dit heb je nodig:

• 200 - 250 gram Noorse garnalen
• 3 grote sjalotten
• 2 teentjes knoflook
• 2 ontpitte lomboks (in ringetjes) of 1 forse theelepel sambal oelek
•  1 groene òf rode paprika (in dunne reepjes)
• ½ theelepel trassipoeder
• 1 theelepel asem (gezuiverde tamarinde, in potjes te koop bij de toko)
• 2 daon salamblaadjes of laurierblaadjes 
• 3 djeroek poeroetblaadjes (blad van een bepaalde citrusvrucht, te koop in de toko)
• 1 afgestreken theelepel laospoeder
• ½ theelepel sereh (citroengras)
• plak santen van 1½ cm
• 2 eetlepels boter of margarine
• 1 theelepel suiker
• zout naar smaak

Bereiding:

• Snijd de sjalotten, knoflook en lombok fijn en op matige temperatuur in de boter of margarine fruiten met de trassi, asem, daon salam, laos, sereh en zout;
• Voeg de paprika en djeroek poeroetblaadjes er onder voortdurend roeren aan toe;
• Voeg nu de garnalen en een scheut (kopje) heet water toe; laat alles ca. 7 minuten doorsudderen;
• Santen toevoegen en roeren totdat dit opgelost is;
• Doe de suiker erbij en wacht totdat er een olieachtig vocht komt bovendrijven. Niet vergeten af en toe te roeren! Wanneer het vocht teveel indampt, voeg dan een scheutje heet water toe, want dit gerecht mag niet te droog zijn. 
• Nu even proeven of de smaak over je tong glijdt. Ondanks dat het een pittig gerecht is, moet de smaak zich 'rond in de mond' ontplooien.

Nog even advies over het bijkruiden van Indische gerechten. Als je vindt dat er wat aan de smaak ontbreekt, voeg dan nooit de 'specerijen' toe, maar alleen de specifieke smaakmakers voor dat gerecht. In het geval van de sambal goreng garnalen is het de suiker, santen, asem of zout.

Selamat makan!

Belangrijke vragen voordat je sociale media in het onderwijs gaat gebruiken

Hoewel sociale media door veel bedrijven en vooral ZZP-ers omarmd worden, kijkt het onderwijs nog steeds met gezonde argwaan naar deze nieuwe ontwikkeling. Veel scholen hebben het gebruik ervan (nog) niet in hun visie en missie opgenomen. En gelijk hebben ze, want voordat je als school daaraan begint, is het belangrijk om van tevoren goed na te denken over het nemen van zo'n grote stap.

Als instelling:

• Waarom gaan we sociale media gebruiken? Voor 'branding' en dus presentatie naar de buitenwereld? Voor interne doeleinden, b.v. mededelingen voor docenten en/of studenten? Of gaan we verder en gebruiken we sociale media als onderdeel van het lesplan?
• Hoe vertalen we het gebruik van sociale media naar onze visie en missie? 
• Hebben we sterke argumenten om consumenten (studenten en hun ouders) en personeel van het nut van sociale media te overtuigen?
• Hebben we een instellingsbreed beleid over de do's and don'ts? Aan welke regels moeten docenten en studenten zich houden? Moeten de regels juridisch onderbouwd zijn?
• Wie gaat/gaan die kanalen beheren? Hebben we daar genoeg financiën en menskracht voor?
• Is er een contactpersoon voor vragen van docenten en studenten?
• Is er genoeg support en capaciteit bij de ICT-afdeling?
• Is er scholing nodig en wordt daar een budget voor uitgetrokken?
• Hoe gaan we met negatieve berichtgevingen om?
• Hoe kunnen we privacyregels waarborgen?
• Moeten we ons juridisch beschermen tegen intern of extern misbruik?

Als docententeam of sectieteam:

• Waarom zouden we sociale media willen gebruiken? Welke meerwaarde voegen ze toe aan de lessen? 
• Hebben docenten voldoende tijd om zich binnen de uren van hun aanstelling bij te scholen?
• Wordt het voor alle docenten een verplichting om sociale media te gebruiken of laten we dat aan de bereidwilligen over?
• Van welke kanalen gaan we als afdeling of sectie gebruik maken?
• Maken we een eigen do's and don'ts lijst voor de eigen afdeling/sectie?
• Hoe beschermen we onze docenten en studenten tegen inbreuk op privacy?
• Welke plaats heeft het gebruik van sociale media in het curriculum van de studierichting? Wordt het in het curriculum vaag beschreven als "waar toepasbaar worden sociale media ingezet" of gaan we het gebruik ervan gedetailleerd in de begin- en eindtermen per vak en module beschrijven?
• Heeft het gebruik van sociale media invloed op competenties, assessment en cijfergeving?

Als docent:

• Wat is mijn persoonlijke standpunt ten opzichte van sociale media?
• Moet ik zelf het goede voorbeeld geven door aanwezig te zijn op een aantal kanalen? 
• In hoeverre kan de school mij verplichten om een profiel aan te maken? Heb ik het recht om te weigeren?
• Biedt mijn vak mogelijkheden om sociale media te gebruiken? Zo ja, welke kanalen zijn het meest geschikt? 
• Heb ik genoeg informatie over de toepassingsmogelijkheden en privacy settings van die kanalen? Kan ik scholing krijgen over de mogelijkheden van specifieke kanalen? Kan ik mijn studenten hiermee voldoende beschermen?
• Heb ik een duidelijk gestructureerd plan? Welke opdrachten laat ik maken en hoe wil ik dat studenten ze uitvoeren? Past de opdracht binnen de studiebelastingsuren?
• Kan of mag ik studenten verplichten om sociale media te gebruiken?
• Hoe grondig moet ik mezelf en mijn studenten voorbereiden? Zijn daar extra lessen voor ingepland?
• Wie maakt de profielen van de studenten aan? Doen ze dat zelf of zorgt de school / afdeling / sectie ervoor?
• Wie is er verantwoordelijk of aansprakelijk voor misbruik van profielen? De studenten zelf? De docent?
• Hoe beheer ik de studentenprofielen op verschillende kanalen? Zijn daar handige programma's voor?
• Hoe ga ik de opdrachten controleren en beoordelen? Is hiermee extra tijd gemoeid?

Graag je aanvullingen als ik punten over het hoofd heb gezien.

Ikzelf ben een voorstander van sociale media in het onderwijs, maar alleen als het geheel goed georganiseerd is en docenten en studenten door de onderwijsinstelling gesteund worden.

Indonesische recepten - sambal goreng tempe

Rauwe tempe (foodspeople.com)

Sambal goreng tempe is één van mijn lievelingsgerechten. Het is zoet en heet, een kenmerk van de Javaanse keuken. Mijn vader zei altijd dat tempe, samen met tahoe, het voedsel voor arme mensen is, die zich geen vlees kunnen veroorloven. Arm of niet, met deze ingrediënten en in combinatie met allerlei groenten kun je een volledig vegetarische Indische rijsttafel bereiden.

Tempe - soms ook als tempeh geschreven - is een koek van hele sojabonen die gemaakt wordt door de bonen te weken, koken en daarna te laten fermenteren. Door het fermenteren ontstaat er een compacte koek.

Wat tempe en tahoe met elkaar gemeen hebben, is dat je ze, voordat je er een gerecht van maakt, altijd eerst in hete olie moet frituren. Ook na marineren altijd eerst frituren!

Gebakken tempe (onzeplek.nl)

Wat heb je nodig?

• 1 blok tempe
• 4 uien
• 2 theelepels trassipoeder (gefermenteerde garnalen) of verkruimeld blokje van 1 cm x 1 cm
• 3 tenen knoflook
• 1 eetlepel sambal badjak (Koningsvogel)
• 2½ volle eetlepels bruine basterdsuiker
• 2 à 3 volle eetlepels dikke zoete ketjap
• olie om in te frituren
• 3 à 4 eetlepels olie om het gerecht te bereiden

Bereiding - doe dit een paar uur voordat je gaat eten, zodat de smaak goed kan intrekken.

•  Snij de tempe in plakken, in hete olie lichtbruin bakken en op keukenpapier laten uitlekken; daarna de plakken over de korte kant in brede reepjes snijden.
• In wok of hapjespan de eetlepels olie verhitten en de uien en knoflook fruiten.
• Trassi, sambal badjak, bruine basterdsuiker, ketjap en wat zout al omscheppend toevoegen tot het een dikke saus is; de temperatuur kan nu lager.
• Tempe toevoegen en voorzichtig omscheppen; zorg ervoor dat de reepjes héél blijven.
• Goed doorwarmen, maar niet bakken.

Dit gerecht moet je nóóit in de magnetron opwarmen, omdat de smaak dan bitter wordt. Gewoon op middelmatige temperatuur in de pan opwarmen.

Selamat makan!

Het overbruggen van culturele verschillen

Culturele verschillen veroorzaken culturele hindernissen.

Iemand uit een andere cultuur doet de dingen anders dan wat wij gewend zijn. Sommige verschillen zijn makkelijk te herkennen, andere zijn moeilijker te ontdekken. We hebben deze onzichtbare cultuurverschillen pas in de gaten als we door een onverwachte reactie of afwijzing in verwarring worden gebracht.

Om je interculturele communicatievaardigheden te verbeteren, moet je verder kijken dan wat aan de oppervlakte zichtbaar is. Ik vergelijk de diepere lagen van cultuur meestal met de schillen van een ui: van buiten kun je niet altijd zien wat er van binnen gaande is. 

Aan de oppervlakte - dagelijks waarneembaar (door gewoon rond te kijken)

• fysieke kenmerken, zoals de kleur van de huid, haar, ogen
• taalkleur
• voedsel 
• kleding
• huizen
• infrastructuur
• kleurgebruik
• hoe voedsel gegeten wordt
• advertentiestijlen
• televisieprogramma's
• muziekstijlen

Onder de oppervlakte - niet altijd duidelijk waarneembaar en daardoor lastig

• de wijze van begroeten
• manieren van beleefdheid en respect tonen
• taalgebruik
• fysieke afstand 
• mentale afstand (hiërarchie)
• wel of niet elkaar aanraken
• het wel of niet tonen van affectie
• religieuze en seksuele taboes
• het omgaan met tijd - lineair of circulair
• de hoeveelheid maaltijden per dag en hun tijdstip
• verbale communicatie - direct/indirect - veel of weinig woorden - stiltes

Diep onder de oppervlakte - diepgewortelde aannames van hoe het leven in elkaar steekt

• normen en waarden
• de 'helden' waarop het gedachtengoed gebaseerd is

Jouw eigen cultuur

Als je je interculturele vaardigheden wilt verbeteren, zou je aan de hand van bovenstaande kenmerken je eigen cultuur, bijvoorbeeld de Nederlandse, eens wat nader moeten bekijken. 

Hoe zit het met de niet zichtbare zaken? Hoe doen 'wij' dat? Welke normen en waarden kun je benoemen en op welke helden is de 'volksaard' gebaseerd? 

Pas als je je daarvan bewust bent, weet je welke hindernissen jij als individu in contact met andere culturen kunt tegenkomen, maar ook hoe je jouw culturele bewustzijn kunt inzetten om deze contacten soepel te laten verlopen.

Indonesische recepten - Ikan goreng taotjo

Ik ben gék op de gerechten uit de Ind(ones)ische keuken. Ik eet het graag maar maak het ook graag klaar. Dat heeft me de bijnaam Trassi Oma opgeleverd. Gek genoeg is die interesse pas tot volle bloei gekomen toen ik in de veertig was en dat lijkt een beetje vreemd voor iemand die van Indische afkomst is. Als kind at ik het liefst Hollandse pot, wat mijn moeder helaas niet vaak klaarmaakte, omdat mijn vader dagelijks rijst met een aantal gerechten op z'n bord wilde zien.

Als ik snel klaar wil zijn, gebruik ik zakjes met kant-en-klaar verwreven kruidenpasta's, te koop in elke supermarkt. Ik voeg er dan wat bijbehorende kruiden aan toe om de smaak voller te maken en zo heb je al snel een paar lekkere gerechten. De laatste tijd wil ik mijn familie wat apartere smaken uit de Indische keuken laten proeven en daarom heb ik  ikan goreng taotjo gemaakt. Ikan goreng is gebakken vis. 

Taotjo (aziatische-ingredienten.nl)

Taotjo is ingemaakte zout-zure sojabonen en ziet eruit als een dikke, bruine saus. Je kunt het in de toko kopen. Ik gebruik meestal taotjo uit blik. Als je het in een goed af te sluiten plastic bakje in de koelkast bewaart, is het na opening nog lang houdbaar.

Gerechten met taotjo staan helaas zelden of nooit op de menukaart van Indonesische restaurants.

Dit heb je nodig:

500 gram kibbeling

2 fijngesneden uien
2 à 3 afgestreken eetlepels taotjo

2 à 3 eetlepels dikke, zoete ketjap

2 à 3 eetlepels azijn

sambal badjak naar smaak

een scheutje sla- of wokolie

Bereiding

• Prak de taotjo fijn in een schaaltje
• Verhit de olie; hierin de uien, sambal en taotjo licht fruiten
• Voeg de ketjap en azijn toe, goed mengen
• Leg daarna de kibbeling erin en laat deze op laag vuur (voorzichtig omscheppend) goed warm worden. Let op dat het niet aanbrandt!

Het gerecht is vrij droog. De overige gerechten van je rijsttafel mogen daarom iets 'natter' zijn, zoals babi ketjap en sambal goreng boontjes.

Selamat makan!